Umowy terminowe – rozwiązanie przed terminem i zabezpieczenie roszczenia

Umowy terminowe – rozwiązanie przed terminem i zabezpieczenie roszczenia

Niedawno na blogu mogliście przeczytać o możliwości wypowiedzenia umowy pożyczki z uwagi na stan niewypłacalności dłużnika. Dzisiaj skupiam się ogólnie na umowach terminowych, tym jak można je rozwiązać i przy okazji skutecznie zabezpieczyć swoje roszczenie.  

Umowy terminowe łączą strony stosunku zobowiązaniowego na określony czas i co do zasady nie można ich rozwiązać przed upływem wskazanego w nich terminu. Jednakże, gdy dłużnik zalega ze spłatą zobowiązania, sytuacja ta staje się problematyczna, szczególnie gdy umowa nie przewiduje możliwości wypowiedzenia jej przed upływem ustalonego terminu. W takich przypadkach konieczne jest podjęcie odpowiednich kroków prawnych, aby zabezpieczyć swoje interesy.

 

Analiza umowy terminowej i przesłanki do jej rozwiązania

Przede wszystkim, warto szczegółowo przeanalizować treść umowy terminowej. Często, pomimo tego, że umowa jest zawarta na czas określony, strony przewidują możliwość jej wcześniejszego rozwiązania w przypadku spełnienia wymienionych przesłanek.  

Warto wskazać, że w przypadku, gdy otrzymujemy do podpisu przygotowaną już wcześniej przez drugą stronę umowę, koniecznie należy zwrócić uwagę na zapisy odnośnie wcześniejszego rozwiązania umowy. Niestety, ale nie zawsze taka możliwość przysługuje obydwu stronom. Zazwyczaj strona narzucająca treść umowy przewiduje możliwość jej wcześniejszego rozwiązania tylko dla siebie. Wówczas warto powołać się na zasadę równości kontraktowej stron i negocjować z drugą stroną treść umowy. W przypadku wątpliwości zawsze można skontaktować się z prawnikiem, który pomoże przy ocenie treści umowy oraz ewentualnych negocjacjach z drugą stroną.  

W przypadku, gdy umowa nie przewiduje jej wcześniejszego rozwiązania, a zachowanie dłużnika narusza podstawowe warunki umowy lub w sposób istotny wpływa na zdolność wierzyciela do realizacji korzyści wynikających z umowy, w niektórych przypadkach istnieje możliwość wcześniejszego zakończenia stosunku zobowiązaniowego. Przykładem takiej sytuacji może być wystąpienie po stronie dłużnika stanu niewypłacalności lub wyjście na jaw innych istotnych okoliczności, na podstawie których okaże się, że zawarliśmy umowę pod wpływem błędu. Takimi okolicznościami mogą być na przykład informacje o wszczęciu przeciwko naszemu kontrahentowi śledztwa lub dochodzenia albo przedstawienia mu zarzutów. Wówczas na skutek działania odpowiednich organów państwa wychodzą na jaw okoliczności, o których gdybyśmy mieli wiedzę przed zawarciem umowy, podjęlibyśmy decyzję o jej niezawieraniu.  

Na kanwie niniejszego artykułu odsyłam Was do publikacji dotyczącej podmiotów Assay Management oraz Assay Alternatywna Spółka Inwestycyjna, które to podmioty oferowały inwestorom tzw. „weksle inwestycyjne”. Przeciwko ww. spółkom zostało wszczęte przez Prokuraturę Okręgową w Warszawie postępowanie karne. Ponadto, sam Prezes UOKiK postawił ww. spółkom zarzuty i wydał ostrzeżenie konsumenckie, zgodnie z którym informacje zgromadzone w toku postępowania wykazały, że istnieje duże ryzyko utraty przez konsumentów zainwestowanych środków. Jak wynika z ustaleń UOKiK, informacje przekazywane konsumentom wprowadzały ich w błąd co do pewności uzyskania przyszłych korzyści finansowych z inwestycji w porozumienie wekslowe Assay ASI, które w rzeczywistości nie daje gwarancji deklarowanych przez spółkę zysków. Ponadto, zapewnienia o objęciu działalności Grupy Assay nadzorem KNF miały sugerować, że takiej kontroli podlega także promowana oferta „weksli inwestycyjnych”, co jest niezgodne z prawdą. Co więcej, Prezes UOKIK wskazał, że posługiwanie się w relacjach z konsumentami wekslem, w sposób w jaki robi to Assay ASI, jest sprzeczne z jego funkcją. Spółka wykorzystała go w celu pozyskania kapitału, co skutkuje przeniesieniem na konsumentów ryzyka prowadzonej działalności inwestycyjnej. Pokrzywdzeni inwestorzy i wprowadzeni w błąd nabywcy weksli inwestycyjnych mogą dochodzić zwrotu wpłaconych środków z uwagi na zaistniałe okoliczności. W przypadku podjęcia odpowiednich działań prawnych umowę z Assay ASI można uznać za niezawartą, a wpłacone środki, jako podlegające natychmiastowemu zwrotowi.

 

Zabezpieczenie roszczenia przed wytoczeniem powództwa – element zaskoczenia dłużnika

W celu zabezpieczenia swoich interesów, wierzyciel może podjąć kroki mające na celu uzyskanie zabezpieczenia roszczenia majątkowego posiadanego względem dłużnika. Złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia jeszcze przed wytoczeniem powództwa o zapłatę będzie skutecznym narzędziem w sytuacji, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że dłużnik nie będzie w stanie spłacić swoich zobowiązań.  

Głównym celem zabezpieczenia roszczenia jest zapewnienie ochrony interesów i praw osoby występującej jako powód w procesie sądowym, zwłaszcza w przypadku spraw sądowych, które z różnych przyczyn mogą się ciągnąć latami. Bez zabezpieczenia natomiast, nawet w przypadku uzyskania pozytywnego wyroku przez powoda, mogą pojawić się negatywne konsekwencje po kilku latach. Przykładowo, dłużnik może celowo zbyć swój majątek lub go po prostu stracić, co wpływa na możliwość skutecznego egzekwowania wyroku.  

Zgodnie z art. 730¹ k.p.c. udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.  

Aby roszczenie mogło zostać uznane za uprawdopodobnione, konieczne jest przedstawienie przez wierzyciela takich twierdzeń faktycznych, z którymi wiąże się wystąpienie skutków prawnych. Ze względu na specyfikę postępowania zabezpieczającego jako przyspieszonego, odformalizowanego postępowania, przyjmuje się, że uprawdopodobnienie nie wymaga niepodważalnych dowodów istnienia roszczenia. Twierdzenie o istnieniu roszczenia mającego podlegać zabezpieczeniu musi być poparte źródłami. Na wierzycielu spoczywa zatem ciężar przedstawienia środków dowodowych lub quasi dowodowych, które przekonają sąd o tym, że roszczenie procesowe, mające ulec zabezpieczeniu, faktycznie istnieje i nie jest pozbawione podstaw.[1] 

Natomiast, interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. W związku z tym, że celem zabezpieczenia jest udzielenie tymczasowej ochrony prawnej podmiotom potrzebującym, interes prawny istnieje w przypadku, gdy zachodzi potrzeba zapewnienia wierzycielowi „należytej ochrony prawnej”, zanim uzyska on ochronę definitywną (ostateczną), czyli zanim zostanie osiągnięty cel postępowania w sprawie, w związku z którym następuje udzielenie zabezpieczenia.[2] 

Przykładowo, zabezpieczenia roszczenia majątkowego można żądać poprzez zajęcie ruchomości dłużnika, jego wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego które mu przysługuje, obciążenia nieruchomości dłużnika hipoteką przymusową czy ustanowienia zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości dłużnika. W przypadku udzielenia zabezpieczenia, wierzyciel ma pewność że dochodzone przez niego roszczenie, w przypadku pozytywnego rozwiązania sprawy zostanie zrealizowane. Taki mechanizm prawny znacząco zwiększa także szanse na skuteczną egzekucję należności oraz nierzadko motywuje dłużnika do uregulowania należności jeszcze na etapie postępowania sądowego.

 

Podsumowanie

Wcześniejsze rozwiązanie lub odstąpienie od umowy i w efekcie tego złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia jeszcze przed wytoczeniem powództwa o zapłatę są środkami, które mogą pomóc wierzycielowi w odzyskaniu zainwestowanych środków.  Często wydaje się, że jesteśmy w sytuacji bez wyjścia i mamy związane ręce, podczas gdy istnieje szereg rozwiązań prawnych które można podjąć, aby skutecznie odzyskać swoje pieniądze. Jednym z takich rozwiązań jest zabezpieczenie swojego roszczenia na czas trwania, zwykle długoletniego, procesu sądowego. Powyższe zabezpiecza nas przed nieuczciwymi działaniami dłużnika polegającymi na wyzbywaniu się majątku i zwiększa szanse na uzyskanie pełnego zaspokojenia się z majątku dłużnika w przypadku wygrania sprawy sądowej. 

Jeśli szukacie wsparcia w odzyskiwaniu należności i skutecznej windykacji lub potrzebujecie pomocy przy przygotowaniu i złożeniu wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia, zapraszam do kontaktu poprzez formularz kontaktowy. Chętnie odpowiem na wszystkie pytania oraz zaproponuję warunki współpracy z Kancelarią. Zespół doświadczonych prawników służy pomocą i rozwiąże wszelkie wątpliwości związane z tym tematem.

 

[1] T. Partyk [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie nieprocesowe. Postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt. Postępowanie zabezpieczające. Komentarz aktualizowany, red. O. M. Piaskowska, LEX/el. 2023, art. 730(1).

[2] Ibidem.