Przedawnienie roszczeń.

Przedawnienie roszczeń

Przedawnienie roszczeń jest jedną z ważniejszych instytucji prawa cywilnego. W dzisiejszym artykule postaram się wyjaśnić, czym jest przedawnienie, jakie są jego rodzaje oraz jakie konsekwencje wynikają z jego zaistnienia.

Przedawnienie roszczeń to zjawisko, które polega na utracie przez wierzyciela prawa do egzekwowania swojego roszczenia. Innymi słowy, jeśli roszczenie przedawniło się, to wierzyciel wytaczając powództwo przeciwko dłużnikowi o wywiązanie się z przedawnionego zobowiązania naraża się na podniesienie przez dłużnika zarzutu przedawnienia roszczenia i w konsekwencji oddalenia powództwa przez sąd. Przedawnienie jest instytucją, która ma na celu de facto ochronę dłużników przed wiecznymi roszczeniami wierzycieli.

Rodzaje przedawnienia

Przedawnienie może dotyczyć różnego rodzaju roszczeń, takich jak na przykład zobowiązania wynikające z umowy, odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przez człowieka, alimenty czy też należności z tytułu zatrudnienia. Ważne jest, aby pamiętać, że czas przedawnienia różni się w zależności od rodzaju roszczenia.

Zgodnie z art. 118 k.c. roszczenia przedawniają się po sześciu latach, z wyjątkiem roszczeń okresowych i związanych z działalnością gospodarczą, które przedawniają się po trzech latach, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Terminy przedawnienia nie mogą być zmieniane przez strony, co oznacza, że ​​nie mogą być skracane ani przedłużane na zasadzie zawartej pomiędzy stronami umowy lub innej czynności prawnej.

Tak więc, podstawowe dwa terminy przedawnienia wynikające z kodeksu cywilnego, to:

• sześć (6) lat, chyba że przepisy szczególne wskazują inaczej,
• trzy (3) lata dla roszczeń o świadczenia okresowe i związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Świadczenia okresowe

Zwykle doktryna definiuje je jako świadczenia, których rozmiar ściśle zależy od czasu trwania zobowiązania. Im dłużej trwa zobowiązanie, tym wyższe jest należne świadczenie. Przykładem świadczenia okresowego są na przykład czynsz za najem lub dzierżawę, a także odsetki umowne i ustawowe.

 

Świadczenia związane z działalnością gospodarczą.

Aby uznać dane świadczenie za związane z działalnością gospodarczą musi być ono ściśle związane z umowami zawieranymi przez przedsiębiorców. Te umowy mogą dotyczyć zarówno podstawowej działalności przedsiębiorcy, jak i innych działań, które pośrednio służą tej działalności, np. umowy ubezpieczenia. Oznacza to, że nie zawsze można zastosować trzy letni okres przedawnienia w stosunku do roszczenia, które dotyczy przedsiębiorcy, ponieważ trzeba dokładnie zbadać, czy dane roszczenie jest związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą czy też nie.

Konsekwencje przedawnienia roszczenia

Jeśli roszczenie przedawniło się, to wierzyciel w zasadzie nie może już dochodzić go przed sądem, bez narażenia się na zarzut przedawnienia podniesiony przez dłużnika. Powyższe oznacza, że w przypadku zgłoszenia takiego zarzutu, dłużnik nie musi płacić długu, a wierzyciel nie może już żądać od niego jego spłaty. W takim przypadku, wierzyciel może jedynie starać się o spłatę długu na drodze polubownej, np. poprzez negocjacje z dłużnikiem.

Ważne jest, aby pamiętać, że przedawnienie roszczenia nie oznacza, że dług przestaje istnieć. Dłużnik wciąż jest zobowiązany do jego spłaty, jednak wierzyciel poniekąd traci prawo do jego egzekwowania przed sądem (bez narażania się na podniesienie przez dłużnika zarzutu przedawnienia roszczenia i w konsekwencji oddalenia powództwa przez sąd).

Rozpoczęcie biegu przedawnienia i jego przerwanie

Przedawnienie rozpoczyna się w momencie, gdy roszczenie staje się wymagalne, czyli gdy spełnione zostają wszystkie warunki umowne lub wynikające bezpośrednio z przepisów, które umożliwiają wierzycielowi dochodzenie roszczenia.

Ważne jest, aby pamiętać, że przedawnienie może zostać przerwane, czyli czas trwania przedawnienia zostaje niejako “wyzerowany” i zaczyna się ono liczyć od nowa. Przerwanie przedawnienia może nastąpić na przykład na skutek wszczęcia postępowania sądowego, w którym wierzyciel dochodzi swojego roszczenia, złożenia wobec dłużnika pisemnego żądania spełnienia roszczenia, czy też uznania długu przez dłużnika.

Sposób obliczania terminu przedawnienia

Aby stwierdzić, czy dany dług został przedawniony, trzeba dokładnie określić początek i koniec terminu przedawnienia. Zgodnie z art. 120 kodeksu cywilnego, początek biegu terminu przedawnienia wyznacza dzień, w którym nastąpiła wymagalność roszczenia. Jeśli wymagalność zależy od działania uprawnionego, termin zaczyna biec od dnia, w którym dług stałby się wymagalny, gdyby wierzyciel podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. W przypadku roszczeń o zaniechanie, termin zaczyna biec od dnia, w którym dłużnik nie zastosował się do żądania wierzyciela (art. 120 § 2 k.c.). Należy także pamiętać o okolicznościach, które mogą zawiesić lub przerwać bieg terminu przedawnienia.

Ponadto, zgodnie z art. 118 k.c. termin przedawnienia kończy się w ostatnim dniu roku kalendarzowego, chyba że jest krótszy niż dwa lata. Jest to praktyczne ułatwienie, ponieważ nie trzeba precyzyjnie ustalać daty przedawnienia. Wystarczy określić rok, w którym termin się kończy, a ostatni dzień tego roku kalendarzowego będzie dniem przedawnienia roszczenia. Przykładowo więc bieg terminu przedawnienia dla roszczenia okresowego rozpoczyna się w dniu 30 kwietnia 2023 r., to roszczenie przedawni się wraz z upływem 31 grudnia 2026 r., a nie 30 kwietnia 2026 r.

Podsumowanie

Praktycznie każde roszczenie z zakresu prawa cywilnego ulega przedawnieniu po upływie określonego terminu, który został ustanowiony przez ustawodawcę. Według art. 118 k.c., standardowy termin przedawnienia wynosi sześć lat, ale istnieją wyjątki, np. roszczenia dotyczące świadczeń okresowych lub związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, które przedawniają się po upływie lat trzech. Warto również zaznaczyć, że w różnych przepisach szczególnych określono specjalne terminy przedawnienia, które mają zastosowanie do określonych typów roszczeń. Ponadto, nie jest możliwe, aby strony stosunku prawnego wprowadziły zmiany w ustawowych terminach przedawnienia.

Jeśli szukacie wsparcia w skutecznym dochodzeniu roszczeń lub macie wątpliwości odnośnie tego czy nadal możecie dochodzić swojego roszczenia na drodze sądowej, zapraszam do kontaktu poprzez formularz kontaktowy. Chętnie odpowiem na wszystkie pytania oraz zaproponuję Państwu warunki współpracy z Kancelarią.