Prawo pracy w dobie gig economy: Wyzwania i ochrona praw pracowników w nowych modelach zatrudnienia

Prawo pracy w dobie gig economy: Wyzwania i ochrona praw pracowników w nowych modelach zatrudnienia

Współczesny rynek pracy przeżywa dynamiczne zmiany, a jednym z najbardziej widocznych trendów jest rozwój tzw. „gig economy”, czyli modelu zatrudnienia, w którym pracownicy wykonują krótkoterminowe, dorywcze zadania lub projekty na zasadzie umów zlecenia lub kontraktów. To nowe podejście do pracy stworzyło szereg wyzwań dla prawa pracy i ochrony praw pracowników. W tym artykule przyjrzymy się zjawisku gig economy oraz jego wpływowi na regulacje prawne i prawa pracowników.

Nowa rzeczywistość rynku pracy

Gig economy stała się popularna dzięki rozwojowi technologii, w szczególności platform internetowych, które łączą pracodawców i pracowników dorywczych. To zjawisko przyczyniło się do powstania nowych zawodów i rozszerzenia rynku pracy o szeroki wachlarz usług. Od dostawców jedzenia, przez kierowców usług transportowych, aż po freelancerów w dziedzinie marketingu czy IT - gig economy otwiera nowe możliwości zarobku dla wielu osób.

Jednakże, ten model zatrudnienia wywołuje wiele kontrowersji związanych z ochroną praw pracowników. W gig economy pracownicy zazwyczaj nie mają tradycyjnych umów o pracę, co oznacza brak dostępu do świadczeń socjalnych, ochrony przed zwolnieniem bez uzasadnionej przyczyny oraz praw do płatnego urlopu i opieki zdrowotnej. Zamiast tego, zatrudnienie opiera się na elastyczności i zasadzie "pracuj, kiedy chcesz i gdzie chcesz".

Wyzwania dla pracodawców i pracowników

W przypadku umowy o pracę, kodeks pracy wprowadza dosyć sztywne reguły dotyczące praw i obowiązków pracodawcy i pracownika. Oprócz tego kodeks pracy reguluje takie kwestie jak urlop wypoczynkowy, urlop macierzyński, ochronę przed zwolnieniem bez zachowania okresu wypowiedzenia czy ochronę związkową pracownika. Niektóre jednak rodzaje pracy wymagają dużo większej elastyczności w zatrudnieniu, w związku z czym zamiast umów o pracę zawierane są inne umowy cywilnoprawne, które ze swojej natury charakteryzują się większą swobodą. Strony umów cywilnoprawnych, takich jak umowy współpracy, o dzieło lub zlecenie, mogą kształtować ich treść w oderwaniu od rygorów, które stawia pracownikom i pracodawcom kodeks pracy.

Aby nadążyć za zmianami na rynku pracy oraz zagwarantować skuteczną ochronę praw dla pracowników gig economy przy jednoczesnym zachowaniu elastyczności tego modelu zatrudnienia, konieczne byłoby opracowanie nowych przepisów i definicji w kodeksie pracy, które uwzględniłyby specyfikę tej branży i zapewniły odpowiednie środki ochrony.

 

Niemniej jednak, z prawnego punktu widzenia, nic nie stoi na przeszkodzie takiego uregulowania praw pracowników zatrudnionych w oparciu o umowy cywilnoprawne, które to uregulowania będą zawierały tożsame gwarancje i benefity. Przykładowo, należy wskazać, że coraz więcej pracodawców zapewnia pracownikom pozostającym na umowach cywilnoprawnych urlop wypoczynkowy na zasadach analogicznych jak w kodeksie pracy. Standardem w takich umowach jest również zagwarantowanie pracownikowi okresu wypowiedzenia oraz z góry ustalonego czasu pracy. Oczywiście, ochrona gwarantowana przez kodeks pracy jest nieporównywalnie większa do ochrony, którą strony mogą ustalić samodzielnie w umowie cywilnoprawnej, ciężko jednak dostosować nieco przestarzałe przepisy kodeksu pracy do ciągle zmieniających się potrzeb rynku.

Podsumowanie

Gig economy to nowy model zatrudnienia, który wywołuje rewolucję na rynku pracy. Choć niesie ze sobą wiele możliwości dla pracowników i pracodawców, stwarza również wyzwania związane z ochroną praw pracowników. Przepisy prawa pracy niewątpliwie powinny dostosować się do obecnych potrzeb rynku pracy, tak aby zapewnić uczciwe i odpowiednie traktowanie takich pracowników, jednocześnie wspierając elastyczność tego modelu zatrudnienia. Niewątpliwie jednak branża „gigworkowa” spopularyzowała umowy cywilnoprawne, szczególnie wśród takich zawodów jak pracownicy IT, kurierzy rowerowi lub kierowcy taksówek (czy popularnych Uberów).

Jeśli szukasz innowacyjnego podejścia i skutecznego wsparcia prawnego z zakresu prawa pracy lub umów cywilnoprawnych, zapraszam do kontaktu poprzez formularz kontaktowy. Chętnie odpowiem na wszystkie pytania oraz zaproponuję warunki współpracy z Kancelarią. Zespół doświadczonych prawników służy pomocą i rozwiąże wszelkie wątpliwości związane z tym tematem.