Konsekwencje nieobecności pracownika w pracy. Narzędzia pracodawcy

Konsekwencje nieobecności pracownika w pracy. Narzędzia pracodawcy

Każde przedsiębiorstwo, niezależnie od swojej wielkości czy branży, staje przed wyzwaniem zarządzania personelem. Jednym z najczęstszych problemów, z jakimi muszą się zmierzyć pracodawcy, jest nieobecność pracowników w pracy. Niezależnie od tego, czy jest to wynik choroby, urlopu, czy też po prostu nieuzasadnionej absencji, kodeks pracy przewiduje konsekwencje dla pracowników, którzy nie usprawiedliwiają swojej nieobecności. Co więc może zrobić pracodawca, gdy pracownik nie stawia się w pracy lub jej po prostu nie wykonuje?


Obowiązki pracownika

Zgodnie z Kodeksem Pracy, pracownik ma obowiązek stawienia się w pracy zgodnie z umową o pracę i z zasadami obowiązującymi w danym przedsiębiorstwie. Nieobecność pracownika może mieć poważne skutki, zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. Warto zwrócić więc uwagę na przepis art. 22 kodeksu pracy zgodnie, z którym przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz wyznaczonym przez niego w miejscu i czasie, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Ponieważ stosunek pracy wiąże obydwie strony również w okresie wypowiedzenia umowy, zatrudniony ma obowiązek w tym czasie pracować, a pracodawca – wypłacać mu pensję.


Skutki nieobecności pracownika

W sytuacji, gdy pracownik zaprzestał przychodzić do pracy (świadczyć pracę), kodeks pracy przewiduje w zasadzie trzy rozwiązania:

  1. rozwiązać umowę o pracę wcześniej, w trybie dyscyplinarnym,
  2. nałożyć na pracownika karę pieniężną za każdy dzień nieobecności,
  3. zaprzestać wypłacania pracownikowi wynagrodzenia za każdy dzień nieobecności. 

Należy wskazać, że zaprzestanie świadczenia pracy przez pracownika może skończyć się przede wszystkim zwolnieniem dyscyplinarnym w trybie art. 52 kodeksu pracy. Powodem takiego zwolnienia jest wówczas ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Pracodawca może również ukarać pracownika za tę nieobecność finansowo. Zgodnie z art. 108 k.p. na pracownika, który nie przestrzega przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuścił pracę bez usprawiedliwienia, stawił się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy, można nałożyć karę pieniężną. Oprócz ukarania pracownika, pracodawca może również rozwiązać z takim pracownikiem umowę bez wypowiedzenia z jego winy (zwolnienie dyscyplinarne). Należy pamiętać, iż zwolnienie w trybie dyscyplinarnym powinno być zawsze poprzedzone odpowiednimi procedurami i zachowaniem zasad określonych w Kodeksie Pracy.

Ponadto, w przypadku nieuzasadnionej nieobecności pracownika, pracodawca ma prawo obniżyć wynagrodzenie pracownika za czas, w którym ten nie był dostępny do pracy. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy pracownik nie ma ważnych powodów nieobecności, takich jak choroba czy urlop.

W przypadku gdy pracownik przestaje przychodzić do pracy (świadczyć pracę) w okresie wypowiedzenia, mimo że pracodawca nie zwolnił go z tego obowiązku, kodeks pracy przewiduje dokładnie te same konsekwencje, o których wspominam powyżej.

Zasadą jest, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Przez wykonanie pracy należy rozumieć spełnienie przez pracownika jego obowiązku dołożenia należytej sumienności i staranności, zgodnie z art. 100 § 1 k.p. Samo pozostawanie w stosunku pracy nie jest podstawą do uzyskiwania wynagrodzenia.[1]

Wynagrodzenie stanowi ekwiwalent względem świadczonej przez pracownika pracy, a zatem skoro jedyną miarą do powstania prawa do wynagrodzenia jest wykonanie pracy, to wynagrodzenie nie przysługuje za okres nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy (czyli, jeśli praca nie została wykonana). Tak więc, za każdy dzień nieusprawiedliwionego nieświadczenia pracy przez pracownika wynagrodzenie za pracę nie przysługuje, co wynika bezpośrednio z art. 80 kodeksu pracy.


Ważne aspekty

Należy jednak pamiętać, że w niektórych przypadkach pracownik ma prawo do nieobecności w pracy, na przykład z powodu choroby, urlopu, czy zwolnienia lekarskiego. W takich sytuacjach obowiązują inne przepisy i nie można nałożyć na pracownika kar porządkowych lub nie wypłacić mu wynagrodzenia za nieobecność.

Ponadto, nie można naruszać praw pracownika do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy. W niektórych przypadkach pracownik może mieć prawo do nieobecności z powodu sytuacji awaryjnych lub zagrożenia zdrowia.

Podsumowanie

Kodeks Pracy zawiera bezpośrednie przepisy dotyczące konsekwencji nieobecności pracownika w pracy. Pracodawcy mają prawo podejmować działania w celu egzekwowania tych przepisów, ale muszą również przestrzegać praw pracownika do urlopów, zwolnień lekarskich i ochrony zdrowia w miejscu pracy. Warto skonsultować się z prawnikiem w przypadku problemów związanych z nieusprawiedliwionymi nieobecnościami pracowników, aby działać zgodnie z obowiązującymi przepisami i uniknąć ewentualnych sporów prawnych.

Jeśli szukacie wsparcia w sprawach z zakresu prawa pracy, w tym pomocy przy procesie rozwiązywania umów o pracę, zapraszam do kontaktu poprzez formularz kontaktowy. Chętnie odpowiem na wszystkie pytania oraz zaproponuję warunki współpracy z Kancelarią. Zespół doświadczonych prawników służy pomocą i rozwiąże wszelkie wątpliwości związane z tym tematem.

[1] (E. Maniewska [w:] K. Jaśkowski, E. Maniewska, Kodeks pracy. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023, art. 80.)